Franczyza

(ang. franchising) – system sprzedaży towarów, usług lub technologii, który jest oparty na ścisłej i ciągłej współpracy pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi przedsiębiorstwami – franczyzodawcą i jego indywidualnymi franczyzobiorcami.

W odróżnieniu od większości licencji, narzuca obowiązek prowadzenia działalności według koncepcji franczyzodawcy. W zamian umożliwia korzystanie z jego nazwy handlowej, znaku towarowego (logo) czy know-how.

Rodzaje franczyzy:

✔     indywidualna – franczyzodawca zawiera umowę z kilkoma franczyzobiorcami;

✔     sieciowa – po stronie franczyzobiorców występuje wiele podmiotów;

✔     subordynacyjna – sam franczyzodawca nie prowadzi placówki, posiada tylko koncepcję. Jest ona rozwijana przez franczyzobiorców;

✔     partnerska – franczyzodawca część placówek prowadzi sam a resztę prowadzą franczyzobiorcy;

✔     master franchising – franczyzodawca w umowie upoważnia franczyzobiorcę do działalności, dając mu przy tym wyłączność. Zaś franczyzobiorca może działać poprzez swoich sub-franczyzobiorców. Powstały tu schemat cechuje się dwustronnością.

Czym jest pakiet franczyzowy?

Nazywany też licencją franczyzową, stanowi rdzeń opracowanego przez franczyzodawcę systemu franczyzowego, gdyż zawiera kompletną koncepcję prowadzenia działalności gospodarczej.

W jego skład wchodzą:

• obowiązek zaopatrywania się u dawcy lub konkretnego dostawcy;
• prawa ochronne;
• usługi franczyzodawcy na rzecz franczyzobiorcy takie jak szkolenia zatrudnionych w punkcie franczyzobiorcy, pomoc;
• zobowiązania do prowadzenia akcji reklamowych;
• zobowiązania do dostarczania jednolitych materiałów promocyjnych;
• uprawnienia do kontroli;
• obowiązek zachowania tajemnicy, co mają ułatwiać klauzule zabezpieczające;

Zaletą jest przede wszystkim niewielki wkład kapitałowy i możliwość uczenia się od firmy z wyrobioną już pozycją (mniejsze ryzyko). Pozostałe korzyści: przewidywalność zysków, możliwość działania nawet przy braku doświadczenia (wszystko zapewnia franczyzodawca), korzyści marketingowe (płynące z działań reklamowych i marketingowych prowadzonych przez franczyzodawcę dla całego systemu w skali kraju czy regionu).

Wady: konieczność poniesienia przez franczyzobiorcę opłaty wstępnej, a następnie uiszczanie opłat bieżących i dokonywanie wpłat na fundusz reklamowy, kontrola, błędne decyzje franczyzodawcy mogą działać na szkodę franczyzobiorcy.

zobacz też Sieci franczyzowe rosną w siłę